Kırıkkale’de ehliyet alacaklara IQ testi geliyor!

SÜRÜCÜ ADAYLARINA IQ TESTİ

Son günlerde kamuoyunun gündeminde yer bulan en dikkat çekici başlıklardan biri, sürücü adaylarına yönelik IQ testi uygulaması oldu. Özellikle zeka düzeyi belirli bir seviyenin altında olan bireylere sürücü belgesi verilmemesi gerektiği yönündeki görüşler, “Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik” kapsamında inceleniyor. Gündeme yansıyan iddialar doğrultusunda birçok vatandaş, “Ehliyet almak için zeka testi mi gerekecek?”, “Alt sınır kaç olacak?”, “Kimler bu sınırın altında kalırsa ehliyet alamayacak?” gibi sorulara yanıt aramaya başladı.

ALT SINIR 79 IQ

Yürürlükte olan sağlık şartları yönetmeliğine göre, IQ seviyesi 79 ve altında olan bireyler ehliyet almaya uygun bulunmuyor. Bu kriter, ruh sağlığına ve zihinsel yeterliliğe ilişkin değerlendirmeler kapsamında yer alıyor. Yönetmelikte açıkça ifade edildiği üzere, zeka düzeyi ehliyet alımında dikkate alınan temel ölçütlerden biri haline gelmiş durumda. Bu düzenleme kapsamında, sadece düşük IQ düzeyine sahip bireyler değil, aynı zamanda çeşitli ruhsal bozukluklara sahip olanlar da özel değerlendirme sürecine tabi tutuluyor. "Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik"te yer alan hükümlere göre, ehliyet alacak kişilerin fiziksel sağlıklarının yanı sıra zihinsel ve psikiyatrik durumlarının da sürücülüğe uygun olması gerekiyor.

DEĞERLENDİRİLEN BAŞLICA DURUMLAR

Doğuştan gelen veya sonradan ortaya çıkan zeka geriliği (IQ ≤ 79), Travma, hastalık veya beyin cerrahisi sonrası gelişen zihinsel bozukluklar, Demans (bunama) ve yaşa bağlı bilişsel gerilemeler, Muhakeme yetisini bozan ciddi kişilik ve davranış bozuklukları, Dürtü kontrol problemleri, psikoz gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıklar. Bu kapsamda değerlendirilen bireylerin sürücülük becerilerinin, hem kendi güvenlikleri hem de trafik güvenliği açısından yetersiz olabileceği vurgulanıyor.

EHLİYET VERİLEMEYECEK DİĞER DURUMLAR

Yönetmelik kapsamında sadece zeka düzeyi değil, bireylerin alışkanlıkları ve kronik sağlık durumları da sürücü belgesi alımına engel teşkil edebiliyor. Buna göre, aşağıdaki durumlarda olan bireyler ehliyet alamayacak: Zeka geriliği (IQ 79 ve altı), İleri düzeyde demans (bunama), Bilişsel işlevleri bozan sürekli ruhsal hastalıklar veya bu hastalıklar nedeniyle kullanılan ilaçlar, Alkol bağımlılığı veya alkollü araç kullanmaktan vazgeçmeyen sürücüler, Uyuşturucu ya da uyarıcı madde bağımlılığı olanlar veya düzenli olarak bu maddeleri kullananlar. Bu kişilerin sürücülük yapmalarının trafik güvenliği açısından risk oluşturabileceği gerekçesiyle, sağlık raporları doğrultusunda ehliyet başvuruları reddedilebiliyor. Her ne kadar bazı haberlerde bu uygulamanın "yeni" olduğu ifade edilse de, zeka düzeyi ve zihinsel sağlık kriterleri uzun süredir sağlık muayeneleri kapsamında değerlendiriliyor. Ancak bu değerlendirmeler daha çok doktor inisiyatifiyle sınırlı kalıyor. Yeni düzenleme yapılması halinde, IQ testinin standartlaştırılmış, zorunlu ve merkezi bir uygulama haline gelmesi gündeme gelebilir. Uygulamanın kapsamının genişletilmesi ya da merkezi sınav sistemine entegre edilmesi halinde, her sürücü adayının belirli bir zihinsel yeterlilik testinden geçmesi zorunlu hale gelebilir.

VATANDAŞLAR NE DİYOR?

Vatandaşlar arasında bu düzenlemeye dair görüşler ikiye bölünmüş durumda. Bir kesim, düşük zihinsel kapasiteye sahip bireylerin trafikte ciddi risk oluşturduğunu belirterek düzenlemeyi olumlu bulurken, bazıları ise IQ testlerinin kişisel hak ve özgürlükler bağlamında tartışmalı olduğunu savunuyor. Gözler şimdi, ilgili bakanlıkların bu konuda yeni bir uygulama kararı alıp almayacağına çevrildi. Gelişmelerin önümüzdeki dönemde netlik kazanması bekleniyor.